Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của các cuộc chiến tranh để lại. Một trong số đó chính là hàng nghìn tấn bom mìn, vật nổ hiện còn sót lại trên khắp cả nước.

Bom mìn vật nổ (BMVN) còn sót lại sau chiến tranh luôn là mối nguy hiểm tiềm tàng, tác động tiêu cực đến đời sống, sản xuất và sinh hoạt của người dân, cản trở việc sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Ngay sau khi đất nước thống nhất, Việt Nam đã huy động mọi nguồn lực tự có để khắc phục hậu quả bom mìn (KPHQBM) sau chiến tranh. Mỗi năm, Chính phủ đã chi hàng nghìn tỷ đồng rà phá, làm sạch các vùng đất bị ô nhiễm; triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn; ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, giúp đỡ nạn nhân phát triển kinh tế, hoà nhập cộng đồng. Tuy nhiên, do mức độ ô nhiễm bom mìn quá lớn, trong khi nguồn lực của đất nước còn hạn chế, chính vì vậy mà công tác KPHQBM gặp rất nhiều khó khăn.

Xác định, nhiệm vụ KPHQBM sau chiến tranh là nhiệm vụ cấp bách, cần được ưu tiên. Những năm qua, Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp cụ thể trong đó nổi bật là phê duyệt Chương trình Hành động Quốc gia KPHQBM sau chiến tranh giai đoạn 2010 - 2025 (Chương trình 504).

Chương trình 504 ra đời đã tạo ra bước chuyển biến mạnh mẽ, thể hiện sự quyết tâm của toàn bộ hệ thống chính trị. Thúc đẩy việc huy động nhiều hơn nữa nguồn lực trong nước và quốc tế, đẩy nhanh, tiến tới khắc phục hoàn toàn ảnh hưởng của bom mìn, vật nổ đến đời sống, kinh tế, xã hội của đất nước. Để cụ thể hoá việc triển khai các nội dung của Chương trình 504, ngày 04/3/2014, Thủ tướng chính phủ đã ký quyết định số 319/QĐ-TTg cho phép thành lập Trung tâm hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC). Trung tâm hành động bom mìn quốc gia Việt Nam ra đời là cơ sở để tổ chức, quản lý, điều hành và triển khai thực hiện các nhiệm vụ của chương trình 504 một cách hiệu quả, hệ thống.

Là tổ chức đặt dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; do Bộ Quốc phòng trực tiếp quản lý, VNMAC có nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu đề xuất các chính sách, xây dựng hành lang pháp lý, xác định mục tiêu, kế hoạch trong từng giai đoạn; Thúc đẩy các hoạt động hợp tác quốc tế, vận động tài trợ cấp quốc gia.

Trong những năm qua, VNMAC đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các đơn vị liên quan trình Chính phủ cho phép thành lập và tổ chức thành công cuộc họp lần thứ nhất Nhóm đối tác KPHQBMn sau chiến tranh tại Việt Nam – MAPG. MAPG là diễn đàn mở với sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương, các đối tác phát triển quốc tế, Đại sứ quán các nước tại Việt Nam và các tổ chức phi chính phủ. Thông qua diễn đàn này, các bên sẽ đối thoại về chính sách, cơ chế quản lý, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và hợp tác hỗ trợ nhau trong lĩnh vực KPHQBM.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng trong Chương trình 504 có tác động đến hiệu quả của công tác KPHQBM trong thời gian tới chính là việc điều tra, thu thập, xử lý số liệu, lập bản đồ xác định mức độ ô nhiễm BMVN trên phạm vị toàn quốc. Được sự cho phép của Thủ tướng chính phủ, Ban chỉ đạo 701, tháng 4/2018 vừa qua, VNMAC đã chính thức công bố số liệu, đưa ra bức tranh tổng thể, chính xác và khách quan về hiện trạng tồn lưu, ô nhiễm BMVN còn sót lại sau chiến tranh tại Việt Nam. Điều này sẽ góp phần hỗ trợ đắc lực cho công tác quy hoạch, thiết lập các cơ chế, chính sách ưu tiên trong sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Song song với những nhiệm vụ mang tầm chiến lược, Trung tâm Hành động bom mìn Quốc gia Việt Nam cũng đã phối hợp với các chuyên gia nước ngoài tổ chức huấn luyện, đào tạo cho lực lượng Công bình làm công tác rà phá bom mìn trên toàn quốc theo tiêu chuẩn IMAP - tiêu chuẩn hành động mìn quốc tế, trong đó bao gồm cả công tác cấp cứu y tế ban đầu trong hành động mìn nhân đạo. Bên cạnh đó VNMAC còn phối hợp với Bộ LĐTB&XH, Quỹ, Hội hỗ trợ nạn nhân và các đơn vị tại địa phương triển khai các hoạt động thăm hỏi, tặng quà, hỗ trợ sinh kế cho nạn nhân, tổ chức tuyên truyền, giáo dục nguy cơ bom mìn cho người dân ở những địa bàn trọng điểm về ô nhiễm bom mìn vật nổ, điều phối và triển khai thực hiện các hợp phần trong dự án Việt Nam – Hàn Quốc hợp tác KPHQBM sau chiến tranh giai đoạn 2018 - 2020 tại hai tỉnh Quảng Bình và Bình Định. Đây là những kết quả rất tích cực được nhân dân và các tổ chức quốc tế đánh giá cao.

Nhiệm vụ KPHQBM sau chiến tranh sẽ còn tiếp tục nhiều năm nữa, chính vì vậy, tập thể lãnh đạo cũng như đội ngũ cán bộ, công nhân viên Trung tâm Hành động bom mìn Quốc gia Việt Nam luôn xác định đây là nhiệm vụ hết sức nặng nề nhưng cũng là niềm tự hào rất lớn bởi mỗi cá nhân đã góp một phần công sức nhỏ bé của mình trong hành trình cùng đất nước KPHQBM sau chiến tranh. Sẽ còn rất nhiều việc phải làm ở phía trước, nhưng tất cả cùng đồng lòng, quyết tâm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, tất cả vì mục tiêu đưa Việt Nam sớm trở thành quốc gia không còn bị ảnh hưởng bởi BMVN sót lại sau chiến tranh, phục vụ đắc lực cho nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước./.

Thiếu tướng Phùng Ngọc Sơn

Tư lệnh Binh chủng Công Binh, TGĐ VNMAC